Văn hóa - Văn học Việt Nam

Chi tiết
Văn hóa - Văn học Việt Nam
Lượt xem: 1347

Tác giả: Vũ Đức Liêm

“Trẫm vâng mệnh sáng (minh mệnh) ở trời, chịu mệnh sáng (minh mệnh) ở hoàng khảo [Gia Long], vậy lấy năm nay là năm Canh Thìn, làm Minh Mệnh nguyên niên [năm thứ nhất] để chính tên hay, rõ mối lớn” (Đại Nam Thực lục [ĐNTL], đệ nhị kỷ [II], 1: 4a). Đó là lời tuyên bố của vị vua thứ hai triều Nguyễn vào năm 1820, giải thích về niên hiệu của mình và tìm kiếm những kết nối thần thánh, thiên mệnh, và chính thống cho ngai vàng. Tuy nhiên không phải ai ở Huế vào thời điểm đó cũng chia sẻ điều này với nhà vua, nếu không nói đến sự hoài nghi bao trùm một số lớn quan chức cả Việt và Pháp, và dân chúng. Đó là một trong những câu chuyện bị lờ đi, hay cố tình làm giảm tính chất nghiêm trọng của nó trong các diễn trình lịch sử ở Huế đó có thể được gọi tên: ‘cú shock Minh Mệnh’.

Chi tiết
Văn hóa - Văn học Việt Nam
Lượt xem: 895

Nguyễn Văn Sâm

(Victorville, CA, Mùa Noel, Dec. 15-31, 2016)

Nguyễn Văn Sâm phiên âm theo bản Nôm do nhà Kim Ngọc Lâu 金玉楼 giữ bản gỗ, khắc in năm Ất Hợi (1875) người Minh hương sống ở tỉnh Gia Định là Duy Minh thị 惟明氏soạn thành truyện, nhà phát hành Hòa Nguyên Thạnh Điếm 和源盛店ở Chợ Lớn nhập và phân phối ở Việt Nam . Bản khắc gỗ thực hiện bên Tàu, tại tỉnh Việt Đông 粤東, xứ Phật Trấn 佛鎮 (Quảng Đông).

Chi tiết
Văn hóa - Văn học Việt Nam
Lượt xem: 1146
Đến từ đất nước Nhật Bản nhưng Giáo sư Shimizu Masaaki lại dành tình yêu cho ngôn ngữ tiếng Việt và có niềm đam mê hăng say trong việc nghiên cứu, bảo tồn di sản chữ Nôm - loại văn tự cổ của Việt Nam.
Chúng tôi gặp Giáo sư  Shimizu Masaaki khi ông sang Việt Nam nhận Giải thưởng Balaban do Hội Bảo tồn di sản chữ Nôm (một tổ chức thiện nguyện công chúng của Việt Kiều tại Mỹ) trao tặng. Nói về cơ duyên với việc nghiên cứu chữ Nôm, Giáo sư Shimizu Masaaki kể rằng, vào năm 1985, khi còn là sinh viên trường đại học Osaka, có một lần ông đến văn phòng của Giáo sư Tomita Kenji và vô tình đọc được văn bản chữ Nôm viết về “Công trình nghiên cứu của Giáo sư Đào Duy Anh”. Sở dĩ ông có thể đọc và hiểu một phần trong văn bản chữ Nôm này là vì người Nhật Bản ngày từ cấp 1 đã được dạy lục thư (cấu tạo của chữ Hán) mà cấu tạo chữ Nôm là cách viết biến thể theo lục thư của Trung Quốc nên người Nhật đọc và hiểu.

Chi tiết
Văn hóa - Văn học Việt Nam
Lượt xem: 1012
Trần Nghĩa
Sách Hán Nôm của ta, những thư tịch và tài liệu bằng chữ Hán hoặc chữ Nôm chủ yếu do người nước ta soạn thảo từ 1945 trở về trước, vì nhiều nguyên nhân phức tạp, một bộ phận đã tản lạc ra nước ngoài. Nguyện vọng chung của giới nghiên cứu Hán Nôm trong nước cũng như ngoài nước là làm sao để toàn bộ số sách Hán Nôm này sớm quy về một mối, vì lợi ích khoa học.
Trước khi đạt tới một tình hình lý tưởng như vậy, suốt nhiều năm qua, đã có những nổ lực nhằm sưu tầm, kiểm kê, giới thiệu số sách Hán Nôm hiện tàng trữ bên ngoài lãnh thổ Việt Nam, đặc biệt là ở Nhật, ở ý, ở Pháp.

Chi tiết
Văn hóa - Văn học Việt Nam
Lượt xem: 1684
Trần Nghĩa
1. Kho sách Hán Nôm của ta

Trong những di sản do tổ tiên để lại, kho thư tịch Hán Nôm có một bộ mặt riêng, một vị thế riêng, một tầm quan trọng riêng.

 Ra đời chủ yếu từ 1945 trở về trước, kho thư tịch Hán Nôm bao gồm các sánh và tài liệu ghi bằng chữ Hán, Chữ Nôm, hoặc kết hợp cả Hán lẫn Nôm, trên giấy, trên vải,trên gỗ, trên đá, trên đồ đồng, đồ sứ, đồ gốm, gạch, ngói, phim, kính… Sách, khoảng 15000 cuốn, chia ra làm các loại: Hán, Nôm Hán - Nôm (Nếu lấy mặt chữ làm tiêu chuẩn); kinh, sử, tử, tập, Phật, đạo, thần sắc, thần tích, thần phả, tộc phả, gia phả, tục lệ, địa bạ, địa chí, cổ chí, xã chí… (Nếu lấy nội dung làm tiêu chuẩn). Tài liệu còn nhiều hơn thế nữa, với trên 30.000 đơn vị, gồm phim, kính, ảnh, vi phim, bản rập lại các bài văn bản bản khắc trên bia đá, chuông đồng, khánh đá, cột mốc, biến gỗ…

Chi tiết
Văn hóa - Văn học Việt Nam
Lượt xem: 1071

TRỊNH KHẮC MẠNH
Viện Nghiên cứu Hán Nôm

Trong nhiều năm qua, cán bộ Viện Nghiên cứu Hán Nôm đi nghiên cứu trao đổi khoa học và học tập ở nước ngoài đã chú ý đến tư liệu Hán Nôm, có nhiều công trình và bài viết bàn về thư mục Hán Nôm Việt Nam hiện đang lưu giữ ở nước ngoài. Trước hết có thể kể đến bộ Di sản Hán Nôm - Thư mục đề yếu do PGS. Trần Nghĩa và Giáo sư François Gros đồng chủ biên (Nxb. KHXH, H. 1993); bộ Thư mục chủ yếu giới thiệu các sách Hán Nôm mang ký hiệu A, AB, AC, VH, VN, HV tại kho sách Viện Nghiên cứu Hán Nôm, trong đó có một số sách mới sưu tầm thêm từ 1979 đến 1987 và đã giới thiệu các phông Hán Nôm thuộc Viện Viễn đông Bác cổ Pháp mang ký hiệu Paris EFEO, Thư viện Quốc gia Paris mang ký hiệu Paris BN, Thư viện Hiệp hội Á Châu mang ký hiệu Paris SA, Thư viện Trường Sinh ngữ Phương Đông mang ký hiệu Paris LO, Thư viện Bảo tàng Guimet mang ký hiệu Paris MG.

Chi tiết
Văn hóa - Văn học Việt Nam
Lượt xem: 960

Masaaki SHIMIZU, ĐH Osaka, Nhật Bản

Không ai có thể phủ định ngành nghiên cứu lịch sử ngữ âm tiếng Việt với tư cách là một lĩnh vực Việt ngữ học cận hiện đại đã được bắt đầu với công trình nghiên cứu Etudes sur la phonétique historique de la langue annamite. Les initiales (1912) của Henri Maspero. Việc nghiên cứu lịch sử ngữ âm tiếng Việt gặp nhiều khó khăn hơn so với tình hình nghiên cứu này trong tiếng Hán, ví dụ như công trình của Bernhard Karlgren (1915-1926).

Chi tiết
Văn hóa - Văn học Việt Nam
Lượt xem: 823

Nguyễn Tô Lan

Viện Nghiên cứu Hán Nôm Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam

Thư tịch cổ Việt Nam bao gồm hai phần chủ yếu là thư tịch chữ Hán và thư tịch chữ Nôm (bên cạnh đó có môt phần thư tịch được biên chép theo ngôn ngữ của các dân tôc thiểu số như chữ Nôm Tày v.v...) vốn được coi là cơ sở cơ bản của văn hiến dân tôc. Người đời sau muốn tìm hiểu ngọn nguồn cũng như muốn phát huy văn hóa dân tôc đều phải tìm đến các kho tàng sách được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Chính vì vây, những tư liệu lấy sách vở cổ của dân tôc là đối tượng nghiên cứu chính có môt  vị trí rất quan trong như là cơ sở tư liệu đầu  tiên và quan trọng cho bất kỳ hoạt đông nào.

Thư tịch Nôm trong các thiên kinh tịch chí Hán Nôm Việt Nam

  1. Đằng sau mỗi học giả lớn người Pháp ở Đông Dương…
  2. Giới thiệu về Hồ Xuân Hương
  3. Sự phát triển của ngành Việt Nam học tại Pháp
  4. Nguồn gốc, lịch sử và cấu trúc của chữ Nôm từ bối cảnh văn hóa Đông Á
  5. Đạo Phật trong văn hóa dân gian
  6. Những công trình thư mục ở Việt Nam thời thuộc Pháp
  7. Kim Vân Kiều tân truyện Trong “Kho sách xưa” của Trường Đại học Yale
  8. Sách dạy nấu ăn theo phép An Nam - in năm 1914
  9. "Rút nhầm tơ duyên..."
  10. Đặt lại vấn đề nguồn gốc dân tộc và văn minh Việt Nam